Przepisy nowej ustawy o VAT wywołują wątpliwości podatników dotyczące opodatkowania usług obrotu wierzytelnościami. Cały problem sprowadza się do tego, które konkretnie usługi z zakresu obrotu wierzytelnościami będą opodatkowane, a które nie. Firmy zajmujące się windykacją mają obecnie blade pojęcie o tym, od których usług (prowizji) będą musiały płacić podatek.
Obrót wierzytelnościami (z wyjątkiem windykacji) w świetle starej ustawy o VAT był klasyfikowany do usług pośrednictwa finansowego. W konsekwencji obrót wierzytelnościami, a w ramach niego usługi, takie jak zakup wierzytelności, faktoring, pośrednictwo finansowe, przy zakupie i sprzedaży wierzytelności, były zwolnione od podatku. Nowa ustawa o VAT z 11 marca br. (Dz.U. nr 54, poz. 535) w załączniku nr 4, który stanowi wykaz usług zwolnionych od tego podatku, w poz. 3 wymienia usługi pośrednictwa finansowego sekcji J ex (65-67). Zakres wyłączeń ze zwolnienia jest bardziej obszerny niż w starej ustawie. Tak więc do katalogu usług niekorzystających ze zwolnienia należą również usługi ściągania długów oraz faktoring.
Problem pojawia się już podczas próby interpretacji pojęcia „usługi ściągania długów”. Trudno jednoznacznie określić, co organy podatkowe będą zaliczały do usług ściągania długów i faktoringu. Zdarzają się bowiem głosy, że organy będą zaliczały do tej grupy również obrót wierzytelnościami, a w szczególności zakup wierzytelności przez firmy windykacyjne. Wynika to z faktu, że w przypadku każdego zakupu wierzytelności nabywca, windykując wierzytelność we własnym imieniu, zdejmuje obowiązek spełnienia świadczenia ze zbywcy. Oznacza to, że w ramach cesji nabywca wierzytelności wykonuje dla zbywcy oprócz finansowania również usługę ściągnięcia (inkasa) wierzytelności.
Należy jednak uznać, że opodatkowaniu będą podlegać usługi windykacji dokonywane w imieniu wierzyciela oraz usługi faktoringu. Jak poinformował „GP” Julian Kinkel z Polskiego Związku Windykacji, pozostają jednak cesje wierzytelności tzw. pojedyncze. Cesje te są bardzo różne – mogą mieć np. formę cesji powierniczej, warunkowej i cesji ostatecznej. Obecnie interpretacje organów podatkowych idą w tym kierunku, że cesja wierzytelności dokonana za własne środki (czyli cesja nieodwołalna, ostateczna) będzie zwolniona z opodatkowania VAT. Natomiast jest wiele cesji warunkowych i powierniczych. Te cesje również przenoszą własność wierzytelności na nabywcę, z tym że jest to przeniesienie warunkowe (np. zależy od terminu zapłaty w danym dniu). Pojawia się pytanie, czy będzie to traktowane jako zakup wierzytelności czy też jako forma windykacji. Istnieje obawa, że organy podatkowe mogą tak interpretować przepisy, że cesja taka może być traktowana jako ukryta umowa windykacji.
Reasumując, cesja wierzytelności (nabycie wierzytelności) powinna być traktowana jako usługa zwolniona z VAT. Nie wiadomo tylko, czy zwolnienie dotyczy wszystkich rodzajów cesji.
Agnieszka Witkiewicz
OPINIE
Trajan Szuladziński, doradca podatkowy
Sprzedaż wierzytelności nie stanowi usługi ściągania długów ani faktoringu. Jest tak mimo faktu, że usługi te zawierają w sobie elementy istotne pozostałych i w zasadzie prowadzą do jednego celu: częściowego zaspokojenia wierzyciela z posiadanej wierzytelności za stosowną opłatę. Sprzedaż wierzytelności (zgodnie z dotychczasowymi interpretacjami) należy zatem sklasyfikować w grupowaniu 65.23 PKWiU – pozostałe pośrednictwo finansowe, i traktować jako zwolnioną z podatku. Konsekwencją zwolnienia tych usług z VAT jest obowiązek dokumentowania sprzedaży wierzytelności fakturą VAT z wykazaniem zwolnienia od podatku na podstawie poz. 3 zał. nr 4 do ustawy. Sprzedaż wierzytelności, podobnie jak dotychczas, nie jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Julian Kinkel, Polski Związek Windykacji
Cały problem sprowadza się do tego, jaka część usług obrotu wierzytelnościami będzie opodatkowana VAT, a jaka nie. Jeżeli bowiem firma windykacyjna świadczy usługę zwolnioną z VAT, wówczas wystawia się fakturę na kwotę prowizji. W związku z tym podatku naliczonego nie można odliczyć. Natomiast jeżeli firma będzie wykonywała usługi windykacji opodatkowane i usługi obrotu wierzytelnościami nieopodatkowane, wówczas będzie obowiązana w rozliczeniach z podatku stosować rozliczenia proporcjonalne. Tak więc od tego, jak organy podatkowe będą interpretować przepisy, zależy, jaką metodę rozliczania należy stosować. Kolejną konsekwencją jest prawo do odliczenia podatku przez kontrahentów firm świadczących usługi w zakresie windykacji i obrotu wierzytelnościami.
Gazeta Prawna – Podatki – nr 154 z dnia 9.08.2004
www.gazetaprawna.pl
Prezes Zarządu AOW Faktoring S.A. Absolwent Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Ukończył program EMBA na Uniwersytecie Warszawskim i University of Illions at Urbana – Champagne. Autor licznych publikacji na temat faktoringu. Od 2020 pełni obowiązki członka Komisja Etyki Polskiego Związku Zarządzania Wierzytelnościami.